Fonds général (Ms 1 à 507)

Déplier tous les niveaux

Cote/Cotes extrêmes

Ms 1 à 507

Organisme responsable de l'accès intellectuel

Bibliothèque municipale de Besançon

Présentation du contenu

Voir l'histoire de la conservation dans l'introduction et les appendices

L'accès aux collections patrimoniales est soumis à une autorisation préalable. Toute publication de documents inédits doit être notifiée à l'établissement.

 

Cote/Cotes extrêmes

Ms 340 à 400

Ms 388 - Johannis Nider tractatus, etc.

Cote/Cotes extrêmes

Ms 388

Date

Milieu du XVe siècle

Langue des unités documentaires

latin

Type de présentation matérielle et importance matérielle

238 feuillets à 2 colonnes

Dimensions et unité de dimensions

215 × 145 mm

Notes sur la zone de la description matérielle

Papier

Encadrement des colonnes à l'encre noire

Notes sur le contenu

Détail folios :

Fol. 2 « Incipit tractatus de secularium religionibus nuncupatus, per magistrum Johannem Nider, ordinis Predicatorum, compilatus. Crebro interrogatus... » « ...tam de anachoritis quam de aliis modis vivendi licite in seculo sit senciendum »

Fol. 46 « Tractatus de vigore consuetudinis et dispensacione canonica, magistri Johannis Nider, ordinis Predicatorum. Peragrando varia loca in quibus nunc quo ad ferias, nunc quo ad abstinencias... » « ...eadem dispensatio admitti valeat vel non, et ista sufficiant pro presenti »

Fol. 97 « Tractatus de paupertate perfecta secularium, magistri Johannis Nider, ordinis Predicatorum. Quamvis extra religiosorum et adprobatorum ordinum monasteria, sint seculares... » « ...Dominus dicit : Qui vult venire post me, abneget semetipsum et sequatur me. Explicit tractatus per fratrem Johannem Nider, sacre theologie professorem, compilatus, qui dormivit in Domino 1438, 14 augusti. » On a ainsi la date exacte de la mort de l'érudit dominicain Jean Nyder, date qui n'est donnée d'une façon précise ni par les PP. Quétif et Echard (Scriptores ordinis Praedicatorum, t. 1, p. 792), ni par le P. Touron (Histoire de l'Ordre de S. Dominique, t. III, p. 246)

Fol. 168 vo « Incipit tractatus de abstinencia esus carnium, venerabilis Patris Johannis Nider, sacre theologie professoris, ordinis Predicatorum. Bonum est non manducare carnem... » « ...quietam corpulenciam et sanitatis temperanciam »

Fol. 203 « Incipit tractatus de vera et falsa nobilitate, per eumdem sacre theologie professorem compositus. Quoniam in multis secularium locucionibus... » « ...et ne velitis dicere : Patrem Abraham habemus ; et sic post veritas quesiti. Amen »

Fol. 214 vo Quaestiones circa regulam fratrum Praedicatorum. « Quod fratres ordinis Predicatorum, non obstante... » « ...licite hoc possumus, etc. »

Fol. 226 « Questiones que sequntur fuerunt proposite in capitulo generali Parysius celebrato anno Domini M. CC. III [l. M. CC. XLVIII], coram magistro ordinis fratrum Predicatorum et diffinitoribus, inter quos fuerunt septem lectores et unus magister ; item coram magistris similiter congregatis, scilicet fratre Thoma de Aquino, fratre Bono homine, fratre Petro de Tharantasia, fratre Bartholomeo, fratre Landonio, fratre Alberto : qui omnes una voce responderunt ut infra sequitur. Questio prima fuit talis : Esto quod unus fratrum accusat alium... » « ...circa regulam et constitutiones nostras quedam expedivimus. Explicit »

Fol. 233 vo « Incipit regula beatissimi Patris nostri Augustini, episcopi, quam Speculum appellat. Capitulum primum. Ante omnia, fratres karissimi, diligatur Deus... » « ...et in temptacionem non inducatur. Amen »

Au verso du fol. 1, qui est en parchemin, se voit l'image, tracée à la plume et peinte en jaune, d'une crosse abbatiale, entre deux inscriptions en gros caractères gothiques, dont voici le texte et la traduction :

(En haut.) « Dis Buch ist geistlichen Kind des Clostes unser lieben Frowen zu Syl in Sletstat. » (Ce livre est l'enfant spirituel du couvent de Notre-Dame de Sylo à Schlestadt.)

(En bas.) « Bitten Got fur Brader Caspar Martin, prediger Ordens, ein wirdiger Lesmeister und unser getruwer Bichvatter in Zit gewesen. » (Prions Dieu pour Frère Gaspard Martin, prédicateur de l'Ordre, ayant été autrefois un digne lecteur et notre fidèle confesseur.)

Notes sur l'exemplaire en main

Reliure en bois, couvert de peau de truie gaufrée, des premières années du XVIe siècle ; fermoirs en cuivre dont les brides n'existent plus ; cinq chapeaux en cuivre sur chacun des plats. Une étiquette extérieure, sur parchemin, donne au volume le titre suivant : « Tractatus septiformis magistri Jo. Nider, de perfectione statuum utriusque. » Une étiquette plus petite, également sur parchemin, porte la lettre majuscule M.